Cơn thiếu máu não thoáng qua là gì?
Cơn thiếu máu não thoáng qua (tên y học là TIA, viết tắt của transient ischemic attack) là tình trạng xảy ra khi dòng máu tới một phần của não bị giảm đi hoặc bị chặn lại, gây nên các cục máu đông. Tình trạng này thường kéo dài dưới 1 giờ, giống như cơn đột quỵ não.
Tuy cơn TIA có biểu hiện triệu chứng tương tự như một cơn đột quỵ não nhưng chưa gây ra các tổn thương phá hủy não. Cơn thiếu máu não thoáng qua xảy ra khi một động mạch não bị bít lại hay bị nghẽn lại sau đó lại tự tái thông. Hiện tượng này cũng có thể xảy ra khi một cục máu đông gây bít tắc sau đó lại di chuyển đi xa chỗ khác.
Cơn thiếu máu não thoáng qua là một giai đoạn rối loạn chức năng thần kinh ngắn do thiếu máu võng mạc hoặc thiếu máu não cục bộ. Đây là nguy cơ, dấu hiệu của một cơn đột quỵ – tai biến mạch máu não thực sự.
Biểu hiện của cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua
Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua thường có các triệu chứng dễ nhận thấy. Người bị thiếu máu não cục bộ thoáng qua thường yếu hoặc tê chân, tay, làm rơi rớt đồ vật khi cầm, nắm, bưng, vác,… hoặc có dáng đi bất thường.
Ngoài ra, khi bị TIA, bệnh nhân thường suy giảm thị lực, nhìn không rõ ở 1 hoặc cả 2 mắt. Đồng thời, những cảm giác lạ xuất hiện như tê hoặc có cảm giác như kiến bò ở lưỡi, má, cằm,…
Thiếu máu não cục bộ khiến người bệnh đột nhiên chóng mặt, mất thăng bằng, dị cảm. Ngoài ra, những biểu hiện như rối loạn ngôn ngữ, nói khó, nói lộn xộn, nói sai, nói không được đột nhiên xuất hiện.
Theo các nghiên cứu, sự hình thành và phát triển của các mảng xơ vữa động mạch, huyết khối cản trở sự lưu thông máu. Đôi khi, các mảng xơ vữa bong ra, trôi đến vị trí mạch bị hẹp hoặc mạch máu nhỏ hơn.
Khi đó, dòng máu bị tắc nghẽn khiến tế bào não bị ảnh hưởng. Sau khi cục máu tan ra các triệu chứng sẽ biến mất. Vì thế, khi vị trí tắc nghẽn được khơi thông kịp thời, người bệnh sẽ phục hồi nhanh chóng. Tuy nhiên, nếu để lâu, tình trạng tắc nghẽn sẽ gây ra đột quỵ.
Nguyên nhân gây ra cơn thiếu máu não thoáng qua
Những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thiếu máu não thoáng qua:
Lượng máu toàn thể hay cục bộ bị tăng, giảm lưu lượng đột ngột do tăng huyết áp hoặc hạ huyết áp, loạn nhịp tim, tăng độ nhớt máu, các nguyên nhân gây chít hẹp hệ động mạch cảnh hoặc động mạch sống – nền, “hội chứng cướp máu động mạch dưới đòn”,…
Xơ vữa động mạch gây tắc nghẽn nhánh động mạch não, dẫn đến gây cơn thiếu máu não thoáng qua.
Thực phẩm bẩn, ô nhiễm môi trường, chế độ sinh hoạt thiếu lành mạnh, sử dụng nhiều chất cồn, chất kích thích, stress trong công việc,… cũng có thể là nguyên nhân gây ra cơn thiếu máu não thoáng qua.
Cơn thiếu máu não cục bộ còn có thể ảnh hưởng bởi di truyền, độ tuổi, giới tính. Nam giới sau độ tuổi 55 thường dễ bị thiếu máu não cục bộ hơn cả. Ngoài ra, những người có tiền sử tim mạch, tiểu đường, béo phì cũng sẽ dễ bị TIA.
Xem thêm: Thiếu máu não nên uống thuốc gì? 4 Loại thuốc bổ não tốt nhất
Ai dễ gặp cơn thiếu máu não cục bộ?
Tuy nhiên, các nghiên cứu mới nhất cho rằng cơn thiếu máu não cục bộ đang dần có xu hướng “trẻ hóa”, tức là xảy ra nhiều ở những người trẻ tuổi hơn. Bệnh thiếu máu não ở người trẻ bắt nguồn từ nhiều áp lực trong công việc (nhất là làm văn phòng), ô nhiễm môi trường, thực phẩm bẩn, chế độ ăn uống không lành mạnh do công việc bận rộn,…
Ngoài ra những người có bệnh tiểu đường, tiền sử tim mạch, đột quỵ, những người có thói quen sử dụng chất kích thích, bia rượu, thuốc lá, lười vận động, tập luyện, thức khuya,… rất dễ gặp cơn thiếu máu não cục bộ.
Làm gì với người bị thiếu máu não thoáng qua?
Khi gặp người bị thiếu máu não thoáng qua, cần sơ cứu kịp thời tùy theo mức độ.
Trường hợp cơn thiếu máu não thoáng qua nhẹ
Nếu bệnh nhân có biểu hiện nhẹ của cơn thiếu máu não thoáng qua như chóng mặt, mất thăng bằng, nên để bệnh nhân nằm trên một mặt phẳng thoáng, thoải mái. Cởi bỏ bớt áo khoác dày, nới lỏng hoặc cởi bỏ cà vạt, thắt lưng,…
Lưu ý, nên để đầu thấp để máu lưu thông lên não dễ dàng hơn. Sau khi bệnh nhân tỉnh táo, cho bệnh nhân uống nước, sữa, ăn cháo loãng và nằm nghỉ để hồi phục.
Trường hợp cơn thiếu máu não thoáng qua nặng
Nếu bệnh nhân có biểu hiện nặng hơn như không tỉnh táo lơ mơ, ngất xỉu và có dấu hiệu nôn ói, hãy sơ cứu khẩn cấp bằng cách:
Đặt bệnh nhân nằm ngửa, một tay đặt vuông góc với chân. Chân đối diện co lên, vắt tay cùng bên với chân sang vai bên kia rồi lật nạn nhân sang một bên. Lấy tay gối lên đầu bệnh nhân, tay kia để vuông góc với thân người, giúp bệnh nhân thông thoáng đường thở.
Sau đó đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế chuyên khoa để được điều trị. Cần lưu ý, nếu bệnh nhân hôn mê không nên để bệnh nhân nằm ngửa vì sẽ làm lưỡi bị tụt xuống, làm lấp tắc đường thở từ đó dẫn đến suy hô hấp.
Nguyên tắc chữa trị cho người thiếu máu não cục bộ
Người bị thiếu máu não cục bộ thoáng qua được lưu ý chữa trị theo một nguyên tắc đặc biệt: FAST. Đây là nguyên tắc đòi hỏi sự nhanh chóng, kịp thời với 4 kiểm tra, chẩn đoán nếu bạn cho rằng bệnh nhân có thể đang bị thiếu máu não thoáng qua:
(F)ace (mặt): Kiểm tra bằng khuôn mặt, yêu cầu bệnh nhân cười để quan sát một bên mặt có rũ xuống hay không.
(A)rms (tay): Kiểm tra tay, yêu cầu bệnh nhân đưa hai tay lên cao để kiểm tra một bên tay có rơi xuống hay không.
(S)peech (nói chuyện): Kiểm tra bằng lời nói, yêu cầu bệnh nhân lặp lại một câu đơn giản để phát hiện dấu hiệu thiếu máu não cục bộ có nặng hay không.
Bệnh nhân thiếu máu não cục bộ được điều trị tích cực, nhanh chóng nhất (1-3 giờ, không quá 6 giờ) có tác động rất lớn đến việc hạn chế di chứng do bệnh gây ra. Nếu để quá lâu, tế bào não vì thế mà bị chết nhiều hơn thì nguy cơ tàn phế ở bệnh nhân là rất cao và di chứng để lại rất nặng nề.
Người bị thiếu máu não cục bộ thoáng qua thường sử dụng các loại thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Đối với các bệnh nhân loạn nhịp tim cần được xử trí loạn nhịp.
Ngoài ra, những người bị triệu chứng TIA sẽ được điều trị tâm lý, tư vấn lối sống, sinh hoạt, chế độ ăn uống, tập luyện, người bị tim mạch do béo phì (BMI > 30) sẽ có biện pháp giảm cân khoa học.
Cách phòng ngừa
Nên đi khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần
Việc khám sức khỏe là một cách mà chúng ta yêu thương và chăm sóc bản thân mình, lắng nghe cơ thể mình, phát hiện sớm thiếu máu não cục bộ thoáng qua nói riêng và rất nhiều căn bệnh khác nói chung để có biện pháp kịp thời.
Xây dựng chế độ sinh hoạt lành mạnh
Các căn bệnh sẽ “ghé thăm” ngày càng nhiều khi sức đề kháng của bạn yếu đi, khi cơ thể già đi,… vì thế, việc tăng cường sức khỏe, thể lực ở mọi độ tuổi chưa bao giờ là dư thừa. Những việc bạn nên làm là dành thời gian nghỉ ngơi để giảm bớt stress trong công việc, ngủ đủ giấc, ăn uống đủ chất dinh dưỡng, thường xuyên tập luyện thể dục,…
Bạn có thể bổ sung các loại thuốc bổ não giúp kích thích lưu thông máu, tăng cường trí nhớ vào thực đơn hàng ngày. Các thực phẩm bổ não, thúc đẩy tuần hoàn máu não được khuyên dùng có chứa thành phần Ginkgo Biloba sẽ là gợi ý phù hợp cho bạn.
Xem thêm: Top 6 thực phẩm bổ não chứa Ginkgo Biloba tốt cho tuần hoàn máu
Hạn chế sử dụng rượu, bia, chất kích thích
Không nên giải tỏa căng thẳng bằng bia, rượu, chất kích thích, thuốc lá,… Chúng có thể giúp bạn giải tỏa nỗi buồn chán, áp lực, lo âu,… đồng thời làm tê liệt luôn cả cơ thể của bạn. Bạn có thể thử những cách như nghe nhạc, khiêu vũ, leo núi, du lịch, đi dạo hóng gió, ăn uống,… để nạp thêm vitamin tinh thần cho mình.
Thiếu máu não cục bộ thoáng qua là một bệnh lý thường gặp gây biến chứng khó lường và nguy hiểm cho bệnh nhân. Đây là chứng bệnh thường gặp ở những người cao tuổi khi sức đề kháng giảm sút hoặc ở những người trẻ có lối sinh hoạt không lành mạnh hoặc chịu quá nhiều áp lực trong cuộc sống.
Thiếu máu não cục bộ thoáng qua để lại di chứng nghiêm trọng nếu không được chữa trị kịp thời và nhanh chóng. Vì thế, hãy có một lối sống lành mạnh, khỏe khoắn, lạc quan để phòng tránh chứng bệnh này. Đồng thời, hãy chuẩn bị những kiến thức cơ bản về thiếu máu não cục bộ thoáng qua để giúp đỡ, sơ cứu cho những bệnh nhân xung quanh mình.
